برخی آثار محبت و یاد اهل بیت (علیهم السلام) در احادیثی از امام صادق (علیه السلام)

مقدمه

محبت و یاد اهل بیت (علیهم السلام) از جمله موضوعات بنیادین در معارف اسلامی است که در قران کریم و احادیث معصومین (ع) به ویژه امام صادق (ع) به تفصیل مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله با استناد به احادیثی از امام صادق (ع) به بررسی برخی آثار و برکات محبت و یاد اهل بیت علیهم السلام می پردازد.

الف- مودت اهل بیت (علیهم السلام) در قرآن کریم

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:

«… قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ …»؛ (بگو: از شما [در برابر ابلاغ رسالتم] هیچ پاداشی جز مودّت نزدیکان را [که بنابر روایات بسیار اهل بیت ـ علیهم السلام ـ هستند] را نمی خواهم.). (سوره شوری، آیه ۲۳، ترجمه استاد حسین انصاریان؛ دانشنامه اسلامی:‌ https://wiki.ahlolbait.com.)

این آیه به صراحت بیان می‌کند که مزد رسالت پیامبر (صلی الله علیه وآله)، مودت و دوستی اهل بیت (علیهم السلام) است. این آیه که در روایات متعدد به اهل بیت (ع) تفسیر شده، نشان دهنده جایگاه والای مودت اهل بیت در اسلام است.

ب- برخی آثار و برکات محبت و یاد اهل بیت علیهم السلام با استناد به احادیثی از امام صادق (ع)

در این مجال کوتاه پنج حدیث درباره محبت و یاد اهل بیت (علیهم السلام) و آثار و برکات آن آورده می شود:

۱. یاد اهل بیت (علیهم السلام) و آمرزش گناهان

یکی از مهمترین آثار یاد اهل بیت (علیهم السلام)، آمرزش گناهان است. امام صادق (علیه السلام) در حدیثی می‌فرمایند:

“تَجلِسونَ و تَتَحَدَّثونَ؟ قُلتُ: جُعِلتُ فِداكَ، نَعَم. قالَ: إنَّ تِلكَ المَجالِسَ اُحِبُّها فَأَحيوا أمرَنا، إنَّهُ مَن ذَكَرَنا أو ذُكِرنا عِندَهُ فَخَرَجَ مِن عَينَيهِ مِثلُ جَناحِ الذُّبابِ غَفَرَ اللّه‏ُ لَهُ ذُنوبَهُ و لَو كانَت أكثَرَ مِن زَبَدِ البَحرِ“
“بكر بن محمّد اَزدى از امام صادق عليه‏‌السلام: آيا با هم مى‏‌نشينيد و گفتگو مى‌كنيد؟ عرض كردم، آرى، فدايت شوم. فرمود: من اين‌گونه مجالس را دوست دارم. پس ياد ما را زنده كنيد؛ كه هركس از ما ياد كند يا در حضور او از ما ياد شود و به اندازه پر مگسى اشک از ديدگانش بيرون آيد خداوند گناهان او را بيامرزد حتى اگر بيشتر از كف دريا باشد. “ (کامل الزیارات، ص۱۰۴، کتابخانه احادیث شیعه: https://www.hadithlib.com).

این حدیث نشان می‌دهد که حتی کمترین ارتباط عاطفی با اهل بیت (علیهم السلام) مانند ذکر آنها یا گریستن بر مصائبشان، می‌تواند سبب آمرزش گناهان شود، حتی اگر گناهان شخص بسیار زیاد باشد.

۲. محبت اهل بیت (علیهم السلام) موهبتی الهی

امام صادق (علیه السلام) در حدیث دیگری می‌فرمایند:

“إنَّ حُبَّنا (أهلَ البَيتِ) يُنَزِّلُهُ اللّه ُ مِنَ السَّماءِ مِن خَزائِنَ تَحتَ العَرشِ كَخَزائِنِ الذَّهَبِ وَالفِضَّةِ ، ولا يُنزِلُهُ إلاّ بِقَدَرٍ ، ولا يُعطيهِ إلاّ خَيرَ الخَلقِ ، وإنَّ لَهُ غَمامَةً كَغَمامَةِ القَطرِ ، فَإِذا أرادَ اللّه ُ أن يَخُصَّ بِهِ مَن أحَبَّ مِن خَلقِهِ أذِنَ لِتِلكَ الغَمامَةِ فَتَهَطَّلَت كَما تَهَطَّلَتِ السَّحابُ ، فَتُصيبُ الجَنينَ في بَطنِ اُمِّهِ“
“محبّت به ما [اهل بيت] را خداوند از خزانه هايى كه زير عرش اوست و مانند خزانه هاى زر و سيم مى باشند، از آسمان فرو مى فرستد و آن را جز به اندازه نفرستد و جز به بهترين آفريدگان عطايش نكند. اين محبّت را ابرى است، همچون ابرهاى باران زا؛ پس هرگاه خداوند بخواهد آن را به بنده اى كه دوستش مى دارد اختصاص دهد به آن ابر فرمان مى دهد و باران محبّت فرو مى ريزد، همچنان كه ابرهاى باران زا مى بارند و اين باران به جنين در شكم مادرش مى رسد. “ (تحف العقول، ص۳۱۳، کتابخانه احادیث شیعه: https://www.hadithlib.com).

این روایت بیانگر آن است که محبت اهل بیت (علیهم السلام) یک موهبت الهی است و تنها به بندگان برگزیده خداوند اعطا می‌شود. این محبت، ریشه در عالم ملکوت دارد و از الطاف ویژه پروردگار است.

۳. محشور شدن با اهل بیت (علیهم السلام) در قیامت

یکی از بزرگترین پاداش‌های محبت به اهل بیت (علیهم السلام)، همراهی با آنان در روز قیامت است. امام صادق (علیه السلام) در این باره می‌فرمایند:

“مَن أحَبَّنا لا يُحِبُّنا إلاّ للّه ِِ جِئنا نَحنُ وهُوَ كَهاتَينِ ـ وقَدَّرَ بَينَ سَبّابَتَيهِ ـ ، ومَن أحَبَّنا لا يُحِبُّنا إلاّ لِلدُّنيا فَإِنَّهُ إذا قامَ قائِمُ العَدلِ وَسِعَ عَدلُهُ البَرَّ وَالفاجِرَ“
“هر كه ما را دوست بدارد و اين محبّت او جز به خاطر خدا نباشد [در روز قيامت] ما و او مانند اين دو ـ حضرت دو انگشت اشاره اش را به موازات هم قرار داد ـ وارد مى شويم و هر كه ما را دوست بدارد و اين محبّت او جز براى دنيا نباشد [بايد بداند كه] هرگاه برپا كننده عدالت قيام كند، عدالت و دادگرى او شامل نيكوكار و بدكار خواهد شد.“ (المحاسن، ج۱، ص۱۳۴، کتابخانه احادیث شیعه: https://www.hadithlib.com).

این حدیث نشان می‌دهد که محبت خالصانه به اهل بیت (علیهم السلام) سبب می‌شود انسان در قیامت در زمره آنان قرار گیرد و از شفاعتشان بهره‌مند شود.

۴. مودت اهل بیت (علیهم السلام) از باقیات الصالحات

امام صادق (علیه السلام) در حدیثی دیگر می‌فرمایند:

“لا تَسْتَصْغِرْ مَوَدَّتَنا فَاِنَّها مِنَ الْباقياتِ الصّالِحاتِ“
“دوستى ما را دست‏كم نگيريد، كه از باقياتِ صالحات (كارهاى خير ماندگار) است.“ (بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۰۴، کتابخانه احادیث شیعه: https://www.hadithlib.com).

این روایت بیانگر آن است که دوستی اهل بیت (علیهم السلام) نه تنها یک عمل عبادی ارزشمند است، بلکه از جمله اعمالی است که پاداش آن تا ابد باقی می‌ماند.

۵. محبت اهل بیت (علیهم السلام) و نجات از گناهان

در حدیث دیگری از امام صادق (علیه السلام) آمده است:

“مَن أحَبَّنا للّهِِ و أحَبَّ مُحِبَّنا لا لِغَرَضِ دُنيا يُصيبُها مِنهُ، وعادى عَدُوَّنا لا لإِحنَة كانَت بَينَهُ وبَينَهُ ثُمَّ جاءَ يَومَ القِيامَةِ وعَلَيهِ مِنَ الذُّنوبِ مِثلُ رَملِ عالِج وزَبَدِ البَحرِ غَفَرَ اللّهُ تَعالى لَهُ. “
“هر کس ما را و دوستدار ما را دوست بدارد، نه برای بهره دنیوی، و با دشمن ما دشمنی کند، نه به خاطر کینه شخصی، آنگاه در روز قیامت با گناهانی به اندازه شن‌های بیابان و کف دریا وارد محشر شود، خداوند او را می‌آمرزد.“ (بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۰۶، جامع الاحادیث ( مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی)؛https://hadith.inoor.ir).

این حدیث نشان می‌دهد که محبت اهل بیت (علیهم السلام) اگر خالصانه و برای خدا باشد، حتی اگر انسان گناهان زیادی داشته باشد، سبب نجات او می‌شود.

۶. برابری یاد اهل بیت (ع) با یاد خداوند

در حدیث دیگری از امام صادق (علیه السلام) آمده است:

“ (إنَّ ذِكرَنا مِن ذِكرِ اللّه ِ) ، إنّا إذا ذُكرِنا ذُكِرَ اللّه ُ، وإذا ذُكِرَ عَدُوُّنا ذُكِرَ الشَّيطانُ “
“[همانا ياد كردن از ما ياد كردن از خداست] هرگاه ما ياد شويم، خدا ياد شده است و هرگاه دشمن ما ياد شود، شيطان ياد شده است.“ (کافی، ج۱، ص۱۸۶،ح ۲، کتابخانه احادیث شیعه؛https://www.hadithlib.com).

این حدیث نشان می‌دهد که یاد اهل بیت (علیهم السلام) یاد خدا است.

نتیجه گیری

احادیث امام صادق (علیه السلام) به روشنی بیان می‌کنند که محبت و یاد اهل بیت (علیهم السلام) دارای آثار عظیم معنوی است، از جمله:

• آمرزش گناهان حتی اگر بسیار زیاد باشند.
• موهبت الهی بودن محبت اهل بیت و اختصاص آن به بندگان صالح.
• محشور شدن با اهل بیت در قیامت.
• ماندگاری ثواب مودت اهل بیت به عنوان باقیات الصالحات.
• نجات از عذاب با وجود گناهان بسیار.
• برابری یاد اهل بیت (ع) با یاد خداوند.

بنابراین، بر هر مسلمانی است که با تمسک به این احادیث، محبت اهل بیت (علیهم السلام) را در دل خود زنده نگه دارد و با یاد و ذکر آنان، روح و جان خود را صیقل دهد.

این آموزه ها مؤید این حقیقت است که محبت اهل بیت (ع) یک عنصر اساسی در سلوک دینی و تقرب به خداوند متعال محسوب می شود.

منابع

1. قرآن کریم، سوره شوری، آیه ۲۳، ترجمه استاد حسین انصاریان؛ دانشنامه اسلامی:‌ https://wiki.ahlolbait.com.
2. کامل الزیارات، ص۱۰۴، کتابخانه احادیث شیعه: https://www.hadithlib.com.
3. تحف العقول، ص۳۱۳، کتابخانه احادیث شیعه: https://www.hadithlib.com.
4. المحاسن، ج۱، ص۱۳۴، کتابخانه احادیث شیعه: https://www.hadithlib.com.
5. بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۰۴، کتابخانه احادیث شیعه: https://www.hadithlib.com.
6. بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۰۶، جامع الاحادیث ( مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی)؛https://hadith.inoor.ir.
7. کافی، ج۱، ص۱۸۶،ح ۲، کتابخانه احادیث شیعه؛https://www.hadithlib.com.

نویسنده: وحید نژدساعی ابدیان